🔵ქართული მარტო ენაა?!… – ლია კუხიანიძე

🔵ქართული მარტო ენაა?!…

🔵გონიერი ქართველისთვის არც ქართულია მხოლოდ ენა და არც ქართული ლიტერატურა, უბრალოდ ლიტერატურა. ეს იცის მოყვარემაც და იცის მტერმაც, მაგრამ არ იცის საზოგადოების იმ ნაწილმა, რომელსაც ჩვენს ქვეყანაში დატრიალებული 30 წლიანი ისტორიული კატაკლიზმების განუსჯელობის, მოყვრად მოსული მტრის ვერ დანახვითა და მათი ინტერესების გამტარებელი ტელევიზიების 24 საათიანი თავგზაამბნევი პროპაგანდით, ტვინი შეუბრუნეს.

🔵”ჩვენ ისტორიის გზაჯვარედინზე ვიმყოფებით, როდესაც კულტურულ ღირებულებებს აყალიბებენ არა მშობლები, სკოლა და ეკლესია, არამედ ყოველივე ამას გლობალური მედიის კონგლომერატები თავიანთი შეხედულებების მიხედვით ქმნიან და ჰყიდიან”. წერდა ამერიკელი ფილოსოფოსი ჯორჯ გერბნერი მაშინ, როცა გლობალიზაცია ჯერ კიდევ არ იყო ბოთლიდან საბოლოოდ ამოსული ვიღაცისთვის კეთილი და ვიღაცისთვის ბოროტი ჯინი. თუ ამას დავუმატებთ ჰოლანდიის ყოფილი პრემიერ-მინისტრის რუუდ ლუბერსის სიტყვებს, “1989 წელს დაიმსხვრა საზღვრები და დაიწყო ინტერნეტისა და საერთაშორისო მაფიის ტრიუმფი. სამყარო საშიში გახდა”, მივიღებთ ჩვენი თანამედროვეობის ნამდვილ სურათს. თანამედროვეობისა, რომელშიც კაცობრიობა მძევლად ჰყავს აყვანილი გლობალიზაციის მამებს, რომლებსაც გაუპიროვნებული და გაერთფეროვნებული პლანეტა სჭირდებათ თავიანთი მუდამ დაუკმაყოფილებელი სურვილების დასაკმაყოფილებლად.
🔵 ზემოაღნიშნული საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის მინისტრის მრჩევლის, ბატონი მურღულიას, ორიოდე დღის წინანდელმა ინტერვიუმ დამაწერინა, რომელიც დაუკვირვებელი თვალისთვის თანამედროვე, პროგრესული ცხოვრებისადმი ფეხის აწყობის მცდელობა, ჩვენი ახალგაზრების ისედაც გართულებული ყოფის შემსუბუქებისა და მათი მოწინავეობის ბიძგია, მაგრამ დაკვირვებულისათვის-მედროვეობის კიდევ ერთი გამოხატულება და წყლის დასხმა იმ წისქვილზე, რომლის თავზარდამცემად ძლიერი და უსწრაფესად მბრუნავი ქვები დაუნდობლად ფქვავენ ყველაფერს, რაც ხელს უშლით ერთნაირი მასის მისაღებად.
🔵 …და, რა უნდა ეთქვა ერთი შეჭირვებული, ცხოვრების აბობოქრებულ ოკეანეში უკომპასოდ მავალი პატარა, მცირერიცხოვანი ერის (ყოველ დღე კიდევ უფრო რომ მცირდება) განათლების მინისტრის მრჩეველს ისეთი, რომ ასეთი სერიოზული ბრალი წამეყენებინა მისთვის, მით უფრო, მაშინ, როცა აქამდე არ დამისვამს სრულიად კანონზომიერი შეკითხვები იმასთან დაკავშირებით, მინისტრის მუშაობასა და სამომავლო პერსპექტივაში გონიერი, თავისი ქვეყნის მომავალზე მოფიქრალი მრჩევლების რჩევის კვალიც რომ არ ჩანს.
🔵 ინტერვიუ შეეხებოდა ეროვნულ გამოცდებთან (ჩემთვის დღემდე გაუგებარია, რატომ ჰქვია აღნიშნულ გამოცდას ეროვნული) დაკავშირებულ ცვლილებებს, რომელზეც აქ ჩემი აზრის გამოთქმისგან თავს შევიკავებ, მაგრამ წარმოუდგენელია გაჩუმება მაშინ, როცა საქმე ეხება ქართულ ლიტერატურას, რომელიც, როგორც აღვნიშნე, გონიერი ქართველისთვის მხოლოდ ლიტერატურა არაა და როცა ატყობ, საუბარი სასკოლო ლიტერატურის პროგრამის, ერთი შეხედვით, სრულიად უწყინარ, აუცილებელ ცვლილებებზე, გულისხმობს კიდევ ერთი ნაკადის მიშვებას იმ ოთხ ბურჯზე, იაკობ გოგებაშვილი ამ თანმიმდევრობით რომ ასახელებდა: მიწა, ენა, სკოლა, ეკლესია, და რომლის მოსარყევად დაუზარელად “იღვწის” შინაური თუ გარეული მტერი, მაშინ დუმილი იმ ბურჯებისთვის ძირის გამომთხრელი ნაკადისთვის ხელის შეწყობა, ანუ დანაშაულის ტოლფასია.
🔵 მოვუსმინოთ ლიტერატურის სწავლების ახალ სტანდარტზე მომუშავე ბატონ მრჩეველს, “…საბაზო საფეხურისა და მაღალი კლასის მოსწავლეები ხშირად გამოთქვამენ პრეტენზიას, იმასთან დაკავშირებით, რა საჭიროა თანამედროვე ეპოქაში ჰაგიოგრაფიული ნაწარმოებების ამ მასშტაბით სწავლება… დიდი ხნის განმავლობაში ვიაზრებდი შედარებით პედაგოგიკას, ე.წ. კომპარატივისტიკას. ეს დისციპლინა სწავლობს იმას, ამა თუ იმ საგანმანათლებლო პრობლემას როგორ განიხილავს, აფასებს და წყვეტს სხვადასხვა დროს, სხვადასხვა ქვეყანა. ერთნაირად არასდროს არაფერი წყდება. ბოლო ათწლეულებში ბევრგან აქცენტი არის გადატანილი თანამედროვე ლიტერატურის სწავლებაზე. თუ ჩვენს შვილებს ვზრდით 21-ე საუკუნისთვის, მათ უნდა გაიაზრონ, რა არის თანამედროვე ადამიანის მისწრაფებები, პრობლემები, განწყობები, იმედები, ოცნებები, მთავარი საფიქრალი. ამას ყველაფერს სრულფასოვნად თანამედროვე ლიტერატურა გამოხატავს. ბერძნები ორ ჰაგიოგრაფიულ ტექსტზე მეტს არ ასწავლიან. ნიშნავს თუ არა ეს იმას, რომ პატივს არ მიაგებენ ჰაგიოგრაფიას? არ ნიშნავს! ჩვენ, ქართველებმა, ქრისტიანობაც და ჰაგიოგრაფიაც ბერძნებისგან ვისწავლეთ. ამწუთას სამ ჰაგიოგრაფიულ ტექსტს ვასწავლით, სამივე ძალიან მეძვირფასება, მაგრამ როგორც კი დადგება ხოლმე საკითხი, რაღაცას შეველიოთ და მიმოხილვის წესით ვასწავლოთ, იმწუთას იწყება საუბარი, რომ წარსულ კულტურას პატივს არ სცემენ და ა.შ. რაც რეალობას არაფრით უკავშირდება. მაგალითად ფრანგები, რომლებსაც მე-19 საუკუნის ბრწყინვალე ლიტერატურა აქვთ, ამ საინტერესო ეპოქის ერთ-ორ ნიმუშს ასწავლიან, ეს მხოლოდ იმას ნიშნავს, რომ მათ სკოლის სპეციფიკა ესმით და ისიც ესმით, სკოლა რა ამოცანებს წყვეტს. სკოლაში ყველაფერი კი არ უნდა ასწავლო, უნდა ასწავლო იმდენი, რაც ბავშვის განვითარებისთვისაა საჭირო. ყველაფრის სწავლება შეუძლებელია და მიუღწეველ ამოცანას ისახავს.”
🔵 …უფროსკლასელები ხშირად გამოთქვამენ პრეტენზიასო, არ იცი გაგეცინოს, თუ სიმწრისგან მომდგარი ცრემლი უკან ჩაიბრუნო, რამდენი წელია პროფესიონალი მასწავლებლები პრეტენზიას კი არა, ლამის ყელგამოწვდილნი ითხოვენ, მოითხოვენ, აბსურდული, დაუსრულებელი, უშედეგო, სკოლის დამაქცევარი ე.წ. რეფორმაზე უარის თქმასა და მართლა ცვლილებებს, მაგრამ არ არის ყური, რომელიც მოგისმენს და არ არის გული, რომელიც სატკივარს გაიზიარებს, იმიტომ, რომ ყურისა და გულის მქონეებს საჭირო დროსა და საჭირო ადგილას არავინ აჭაჭანებს.
🔵 სხვადასხვა მიზეზით ჰაგიოგრაფიასა და “ვეფხისტყაოსანზე” შეტევა არც პირველია და, ალბათ, არც უკანასკნელი იქნება, იმიტომ, რომ მათი სწავლება ჩვენი ისტორიული ბედისწერიდან გამომდინარე, მხოლოდ ლიტერატურული ნაწარმოების სწავლებაა არაა. ესაა თაობის შეხვედრა წარსულთან, წინაპართან. ფესვების შეგრძნება, ესე იგი, ძლიერი ქარტეხილების დროს არა ადვილად ამჩატება და ნიადაგს მოწყვეტა. დანახება იმისა, რა შეუძლია მართლა მწერალს. და, რა შეუძლია? ის, რომ წარსულის სწორად გააზრებით თანამედროვეობა უკეთ დაგანახოს. არსად ახსენოს ვახტანგ გორგასალი და ყველგან იგრძნობოდეს, რომ ყველა მის მიმდევარს დღემდე, თავისი გამრავლებული მონაყოფილები (საერთოდ, თუ არსებობს ყოფილი მონა) შავი ყორანივით სულის ამოხდომამდე თან მისჩხაოდნენ, მაგრამ ვერ შეაშინონ. ის, რომ ვარსქენ პიტიახშს 21-ე საუკუნეში ამდენი სულიერი მემკვიდრე ჰყავს და მათი დანახვა-ამოცნობა ცოტა არაა. ის, რომ შუშანიკმა, ახალგაზრდამ, ლამაზმა, არაჩვეულებრივმა მეუღლემ და დედამ (მიუხედავად იმათი “აზრისა”, მას ცუდ დედად და ფანატიკოს მორწმუნედ რომ წარმოაჩენენ), თავი გასწირა მარადიული ღირებულებისათვის და ყველა ეპოქის ქალი, რომელსაც უკან არ დაუხევია და არ დაიხევს ბოროტებასთან ბრძოლაში, მისი დაა. ის დედაა, თავზე უფრო საყვარელი ადამიანების, შვილების, ნახვაზე უარი რომ თქვა იმის იმედით, დედის უარით გულმოკლული და გაოგნებული შვილები იფიქრებდნენ, იფიქრებდნენ და სინანულამდე მისულნი, რახან დედის გაბედულება არ გამოჰყვათ ბოროტებასთან ბრძოლაში, ამით სულს გადაირჩენდნენ… და 21-ე საუკუნის ახალგაზრდისთვის ამის გააზრებაში მოხმარება და ამით მისი “მეობის” დასაცავი იარაღის მიცემა, არაფერია?…
🔵 “აბოა” და უკეთესს რას ვთავაზობთ თანამედროვე ახალგაზრდას საფიქრალად იმისა, როგორ ზრდის ადამიანს არჩევანის თავისუფლების ტანჯული გზა და რა ძნელია, თავისი ერისა და სარწმუნოების “მოღალატეში” ის დაინახო, ვინც ყველაზე რთული და მძიმე არჩევანი, “ან-ან”, სულიერების სასარგებლოდ გააკეთა და განა, ამდენი საცდურის, დღეს რომაა და რომელზე დაყოლიებაც ხშირად ადამიანობაზე უარის თქმას გულისხმობს, დამნახავ ახალგაზრდას, მოაზროვნე ახალგაზრდას, სულში არ ექნება დალექილი ხსოვნა საუკუნეების წინ მცხოვრები მისი თანატოლისა, რომელიც მას, 21-ე საუკუნის ადამიანს, თავის თავში კეთილისა და ბოროტის ჭიდილისას, როგორც უჩინარი ენერგია, სწორი არჩევანის გაკეთებაში აუცილებლად დაეხმარება. აღარას ვამბობ დიდ მამულიშვილ ნერსე ერისთავზე, რომლის გააზრებულად გაცნობის შემდეგ იგივე მოაზროვნე, უფრო სწორად, აზროვნების გრძელ გზას დამდგარი, ახალგაზრდა, გააცნობიერებს, რამდენი მისნაირი ჰყავს დღეს ქვეყანას, რამდენი მისნაირი “ერისთავი” იტყვის უარს თავისი და მისი ოჯახის კეთილდღეობაზე სამშობლოსათვის… ეს კი თეთრისა და შავის გარჩევაში აუცილებლად წაეწევა.
🔵 გრიგოლ ხანძთელის გაცნობა, თუნდაც არსებული შემოკლებული სასკოლო ტექსტით, მოწამეებზე მაღლა რომ აყენებდა ბერებს, რომელთა ყოველი დღე თვითშეწირვა იყო ღმერთისა და იმისადმი, “უფალივით ერთდაერთი” რომაა, ზნეობრიობის მტკიცე დამცველის გაცნობა, რომელიც გვაფიქრებს და გვაჯერებს იმას, რომ ის, ვისაც ხალხი გაჰყვება, ვისაც ქვეყანა აბარია, თავად უნდა იყოს მაგალითი ზნეობისა, იმიტომ, რომ ევალება… და, განა, ამის გასიგრძეგანება თანამედროვე ახალგაზრდისთვის გამოსარჩლება არაა იმ ჩვენი თანამედროვე, უხილავი, უჩინო თანამემამულეებისა, რომელთა საქმიანობა და ცხოვრების წესი ჯერ კიდევ სახეს გვინარჩუნებს? განა, ახალგაზრდები ვერ გაიგებენ, რომ ზნეობის გარეშე საქვეყნო დიდი საქმე არც ერთ ეპოქაში არ გაკეთდება. განა, აღნიშნული ჰაგიოგრაფიული ნაწარმოებების სიძველე ხელის შემშლელია საიმისოდ, თანამედროვე ახალგაზრდას საფიქრალ-საანალიზო შემოაკლდეს? მით უფრო, თუ ეს ყველაფერი “ისტორიულ სურნელშია” გახვეული, რა თქმა უნდა, არა.
🔵 ძველი ქართული უძნელდებათო, ტყუილია, იმიტომ, რომ იაკობ ცურტაველის ენა ყველაზე უკეთესი დასტურია ქართული ენისა და თაობების უწყვეტობისა, რადგან მასწავლებლის დახმარებით არაფერია გაუგებარი თანამედროვე ახალგაზრდისთვის და, საერთოდ, მასწავლებელია ის, ვინც კი არ გაუიოლებს, არამედ გაუადვილებს თავის მოსწავლეს წვდომას წინაპრის სულისა, მით უფრო, შემგნებელს იმისას, სწავლა-განათლება თამაშ-თამაშით არ მიიღება და ყველა მოსწავლე იმდენს აიღებს მიწოდებულიდან, რამდენიც მას თავისი ბუნებიდან გამომდინარე შეუძლია, მაგრამ ნამდვილად აიღებს და იმასც მიხვდება, კლასიკა იმიტომაა კლასიკა, რომ უკვდავია, უკვდავია კი იმით, რომ თანამედროვრე ადამიანი მასში უცილობლად პოულობს თავისი სულის საზრდოს და რომ მხოლოდ 21-ე საუკუნეში დაბადება და მწერლობა არ განსაზღვრავს თანამედროვეობას და ვერ გაგვაცემინებს პასუხს კითხვაზე “რანი ვართ”, უმთავრესის, “რანი ვიყავით” ზედაპირული აღქმით, ხოლო ამ ყველაფრის გარეშე “რანიც ვიქნებით”, თვალხილულისთვის, ცხადია…
🔵 ჰაგიოგრაფია, რწმენასა და ღმერთზე საუბარი, მორალსაც გულისხმობს, მორალური და რწმენით სავსე ადამიანები კი საშიშნი არიან ცნობიერების შეცვლის მსურველთათვის. შიშს კი დიდი თვალები აქვს, მით უფრო, თუ დღეს ეს შიში რეალურია.
🔵 ჰაგიოგრაფიული ნაწარმოებებს კი არ ვაუქმებთ, შესატყვისი მოცულობით და შესაფერისი მეთოდოლოგიით ვასწავლითო, დაგვამშვიდა მინისტრის ბატონმა მრჩეველმა. ვითომ არ იცის, ამდენი ტრენინგებითა და უსარგებლო აბდაუბდა ინფორმაციით გადაღლილი და “არსობის პურზე” მარად მოფიქრალ რამდენ მასწავლებელს ძალუძს გადაეწყოს იმ “სიახლეზე”, რომლის შესატყვისი მოცულობა იქნებ კომიქსისგან არც განსხვავდებოდეს და, საერთოდ, იქნებ, იმის გაგებით შეწუხებულიყვნენ, ქართულის მასწავლებლობის მსურველთა არც თუ ისე მცირე ნაწილი მწყრალად რომ გახლავთ ლიტერატურის ცოდნა-გაგებაზე და ამაზე ეზრუნათ, სანამ ბორბალს თავიდან გამოიგონებდნენ.
🔵 რაც შეეხება მითოლოგიის, ბიბლიის, უცხოური და თანამედროვე ქართული ლიტერატურის გაცნობას მოსწავლეებისადმი, უკეთესი იქნებოდა, ამ მხრივ, ჯერ იმ საკუთარ მასწავლებლებში მოეკითხათ,
🔵 რას აკეთებენ, რომლებიც განათლების “ჟამიანობისას” არავის ხელის შემყურენი არ არიან, ვერც დროს დაელოდებიან და თავად აქვთ მეთოდები, როგორ გააცნონ მოსწავლეებს მითოლოგიაც, ბიბლიაც, შეაყვარონ პოეზია, მხატვრობა, მუსიკა და კინოც იმის მცოდნეებმა, რომ ამ დიდი მუშაობის შედეგს ყველაში თუ არა, რამდენიმე მოსწავლეში აუცილებლად მიაღწევენ (ამას გასული წლებიც ადასტურებს) და რომლებსაც ისიც მშვენივრად მოეხსენებათ, ვინ, ვის, რა უნდა ურჩიოს, მაგრამ ჯერდებიან იმ ბრძოლის ველზე მოქმედებას, რომელიც მათ ღმერთმა განუწესა და რომელზეც ხან იმარჯვებენ და ხან მარცხდებიან.

🔵 …რაც შეეხება კომპარატივისტიკას, სხვათა გამოცდილების გაზიარებას, ამაზე დავა როგორ შეიძლება, მაგრამ ამ შემთხვევაში ვერც ბერძენთა გამოცდილება გამოგვადგება და, მით უფრო, ვერც ფრანგთა, რადგან, მიუხედავად მათი განვლილი ისტორიისა და არსებული დღევანდელი სირთულეებისა, მათგან განსხვავებით ჩვენ მუდამ “გეოპოლიტიკურ ჯვარზე გაკრული ქვეყნის” (ოთარ ჩხეიძე) შვილები ვართ და ვიცით, რაც კარგია მათთვის, ის შეიძლება უარესი გამოდგეს ჩვენთვის.

თუ კომპარატივისტიკის ჩვენზე არანაკლებ მცოდნე ჩინეთისა და იაპონიის სკოლებში თავიანთ ლიტერატურას ასწავლიან ყველა სხვა ქვეყნის სკოლების სასწავლო პროგრამებიდან განსხვავებულად ისე და იმ თანმიმდევრობით, როგორც თავად მიაჩნიათ იმ მიზნის მისაღწევ საშუალებად, რომელმაც მოსწავლეში გარდა განათლებისა, პატრიოტული გრძნობა და სახელმწიფოებრივი აზროვნება უნდა აღზარდოს და განამტკიცოს, თანამედროვეობას ჩამორჩენილები არიან?

🔵 იქნებ, განათლების მინისტრის ბატონ მრჩევლს, სანამ ქართული ლიტერატურის “გათანამედროვეობასა” და მოზარდების პრეტენზიებზე იფიქრებდა, ის გაეზიარებინა იაპონური საგანმანათლებლო სისტემიდან, სკოლებში ცალკე საგნად რომ აქვთ “ზნეობრივი აღზრდა”, რომელიც მოსწავლეთა უფლებების შელახვას სულაც არ გულისხმობს, იქნებ, პედაგოგიური ინსტიტუტების გაუქმებით არც ერთხელ წუხილის გამომთქმელს, მაგრამ ახლა, მასწავლებლების მწვავე დეფიციტისას (რაოდენობა ხარისხს როდი ნიშნავს), პედაგოგიური უნივერსიტეტის არსებობაზე საუბრის დამწყებს, კომპარატივისტიკის მცოდნეს, გაეთვალისწინებინა, იაპონიის განათლების სისტემა თავისი მასწავლებლებისგან რომ მოითხოვს:

🔵მაღალ ზნეობრიობას (გამოცდასაც კი აბარებინებენ ამ კუთხით), იმიტომ, რომ მათ ქვეყნის მთავარ სიმდიდრეს, ბავშვებს, აბარებენ. სპორტის რომელიმე სახეობაში თანრიგს, რომელიმე მუსიკალურ ინსტრუმენტზე დაკვრას, ლამაზად წერას (მე აქ ნამდვილად ჩავიჭრებოდი ლ.კ.), ეროვნული ტრადიციების ცოდნას და ა.შ. და ერთი გამოცდითა და 60 კრედიტიანი პროგრამით არ ამასწავლებლებენ ნებისმიერი პროფესიის მასწავლებლობის მსურველთ.
🔵 …სიტყვა ისედაც გამიგრძელდა და იმანაც, რომ სათქმელი ძალზე ბევრია, იქნებ, მთლად ცხადადაც ვერ მათქმევინა, მაგრამ რა გაეწყობა, თქმის სხვა ადგილი მე არა მაქვს (ორი წლის წინ ერთ-ერთი ცენტრალური ტელევიზიის ცნობილ ჟურნალისტს შევთავაზე, იქნებ დაინტერესებულიყო არათბილისელი მასწავლებლების ერთი ნაწილის წარმომადგენლის მოსაზრებებით დღევანდელ სკოლასთან დაკავშირებით. წაიკითხა ჩემი მიწერილი, ვიდეოც მთხოვა ჩემი რომელიმე გამოსვლის, გავუგზავნე და ამით დასრულდა… ღმერთმა სიკეთე მისცეს, რას ვიზამთ, თბილისი, ქალაქი-სახელმწიფო, თავისი ცხოვრებით ცხოვრობს და “უჩინოები” არ აინტერესებს. კიდევ ერთხელ მადლობა ქუთაისის ტელეკომპანია “რიონს”, რომელიც მუდამ იძლევა საკუთარი აზრის გამოთქმის საშუალებას).

🔵 …ერთსაც ვიტყვი და მორჩა, განათლების კონფორმისტ ბატონ მრჩევლს არ ვენდობი, არ მჯერა მისი, სამაგიეროდ მჯერა და ვიცი გადარჩენის გზა, რომელიც (იქნებ სეკვესტრში მოსაყოლად განწირულმა) ჩვენმა დიდმა წინაპარმა, იოვანე საბანისძემ, მე-8 საუკუნეში დაგვანახა, “ჩვეულებისაებრ მამულისაი სლვაი”, ეს კი რასაც გულისხმობს, გამგებმა იცის.

🔵 ჩვენ ისტორიის გზაჯვარედინზე ვიმყოფებით, როდესაც კულტურულ ღირებულებებს აყალიბებენ არა მშობლები, სკოლა და ეკლესია, არამედ ყოველივე ამას გლობალური მედიის კონგლომერატები თავიანთი შეხედულებების მიხედვით ქმნიან და ჰყიდიანო, ამერიკელმა ფილოსოფოსმა. მშობლები, სკოლა და ეკლესიაო, თუ გავიაზრებთ, რა მდგომარეობაში ჩააგდეს დღეს ჩვენთან ოჯახი, სკოლა და ეკლესია, დავრწმუნდებით, შემთხვევითი არაფერია, ისიც, რეფორმის სახელით რატომ უტევენ ქართულ ლიტერატურას.
🔵 …ჰაგიოგრაფია, “ვეფხისტყაოსანი”, საერთოდ, ნამდვილი ქართული ლიტერატურა საშიში მოწინააღმდეგეა ჩვენი ავის მსურვლთათვის. იმათთვის, ვისაც უნდა ე.წ. დამოუკიდებლობა მართლა დამოუკიდებლობა გვეგონოს, ე.წ. თავისუფლება, მართლა თავისუფლება, მოყვრად მოსული მტერი კი-მოყვარე.
🔵 ვ. კრასინსკი თავის წერილში “ლიტერატურა და გლობალური რეალობები” წერდა: “რამდენად ქმედითია დღეს ლიტერატურა ანუ სამხედროების ენაზე რომ ვთქვათ, რამდენი დივიზიის გამოყვანა შეუძლია თანამედროვე გლობალიზმის პირობებში? ერთი პასუხი ნათელია, ლიტერატურას მრავალი დივიზია ჰყავს, მათი სახელებია: ჰომეროსი, დანტე, შექსპირი, დოსტოევსკი, ბალზაკი, ჯოისი თომას მანი და ა.შ”.
🔵 საქართველოს, ქართულ ლიტერატურას ჰყავს თავისი დივიზიები, მათი სახელებია: იაკობ ხუცესი, იოვანე საბანისძე, გიორგი მერჩულე, გიორგი მცირე, გიორგი მთაწმინდელი, შოთა, გურამიშვილი, სულხან-საბა, ბარათაშვილი, ილია, აკაკი, ვაჟა, ყაზბეგი, გოგებაშვილი, ნიკო ლორთქიფანიძე, ლეო ქიაჩელი, კონსტანტინე გამსახურდია, მიხეილ ჯავახიშვილი, გალაკტიონი, ოთარ ჩხეიძე, მუხრან მაჭავარიანი, მურმან ლებანიძე, ანა კალანდაძე, რევაზ ინანიშვილი, ლადო ასათიანი, ოთარ ჭილაძე, გურამ დოჩანაშვილი, გურამ გეგეშიძე, ჯემალ ქარჩხაძე და სხვანი…

🔵 და, თუ რატომ ერჩიან განსაკუთრებით ქართულ ჰაგიოგრაფიასა და “ვეფხისტყაოსანს”, ისეთივე ცხადია, როგორც უკვდავება ქართველი ერისა.
ქართული მარტო ენაა?!… ქართული ლიტერატურა მარტო ლიტერატურაა?! როგორც პოეტი იტყვის, ერთიც და მეორეც ქართველთა რწმენაა, რწმენა კი ქართველს არასოდეს არავისთან დაუთმია.”.

ლია კუხიანიძე

https://www.facebook.com/lia.kuxianidze/posts/pfbid0rTbE4gNqvqrmbN5RA1pjX8E9HXvGJX2nvRM34yMrbsW1spRm2XNZWKASi1rJhpzMl